به نام خدا
پولشویی فعالیتی غیرقانونی است که در طی انجام آن، عواید و درآمدهای ناشی از اعمال خلاف قانون، مشروعیت مییابد. به عبارت دیگر پولهای کثیف ناشی از اعمال خلاف به پولهای بهظاهر تمیز تبدیل میشوند و در بدنه اقتصاد جایگزین میشود.
طبق ماده ۲ قانون مبارزه با پولشویی (ایران) جرم پولشویی عبارت است از:
- تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیتهای غیرقانونی با علم به این که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجهٔ ارتکاب جرم به دست آمده باشد؛
- تبدیل، مبادله، یا انتقال عوایدی به منظور پنهان کردن منشاء غیرقانونی آن با علم به این که به طور مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد؛
- اخفاء یا پنهان یا کتمان کردن ماهیّت واقعی، منشاء، منبع، محل، نقل و انتقال، جابهجایی، یا مالکیّت عوایدی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجهٔ جرم تحصیل شده باشد.
این عمل، یک روش معمول و منطقی برای بهدست آوردن سود از فعالیتهای غیرقانونی برای مجرمان است. خلافکاران از طیف وسیع اعمال غیراخلاقی و غیرقانونی مانند استفاده از رانت شرکتهای دولتی در ایران و حذف منبع پول و همچنین قاچاق مواد مخدر، تقلبات، ثروتهای قابل مصادره، گروگانگیری، قمار و همچنین اهدای پول به سازمانهای تروریستی و حتی تقلبات مالی در اینترنت یا دیگر ابزار اطلاعرسانی سودهای کلانی را بهدست میآورند
تاریخچه اصطلاح
نخستین بار فردی به نام آل کاپون گروهی به نام آلکاپونها تشکیل داد. این گروه به زور از مردم اخاذی میکردند. آنان برای پنهانسازی شیوه عمل خود، رختشویخانهای تاسیس کردند و وانمود میکردند درآمد خود را از این راه به دست میآورند؛ نه از راه نامشروع. اصطلاح پولشویی این چنین شکل گرفت.
هم اکنون در ایران بزرگترین افرادی که به این اعمال مجرمانه اقدام میکنند با استفاده روشهای متفاوت همچون جعل اسناد و استفاده از افراد خاص در بدنه اداره ثبت احوال کشور اقدام به ایجاد هویتهای متفاوت مینمایند تا اعمال خلافکارانهی خود را از دید ماموران دور نگه دارند تا بتوانند آزادانه مقدار حجم انبوه مالی که از راه غیر قانونی به دست آوردهاند را موجه جلوه دهند.
روشهای پول شویی
شیوههای پولشویی پیچیده و متنوع است. این شیوهها به عواملی چون نوع خلاف انجامشده، نوع نظام اقتصادی و قوانین و مقررات کشوری بستگی دارد که در آن جا خلاف صورت گرفته است و نوع مقررات کشوری که درآن جا پول تطهیر میشود. از معمولترین و مهمترین روشهای پولشویی این است که پولشویان اقدام به تاسیس شرکتهای مختلف برای نقلوانتقال پولهای کثیف و همچنین اقدام به هزینه کردن این گونه پولها در امور اقتصادی متنوع همچون انجام کارهای عمرانی یا سرمایهگذاری در انواع مختلف بازارهای مالی (بانک، بورس، ...) و خدمات مهندسی گوناگون میکنند. راحتترین روش برای کاهش جلب توجه مجریان قانون به عملیات پولشویی این است که مقادیر هنگفت پول نقد به مقادیر کوچکی تبدیل میشود. این مبالغ یا به طور مستقیم در بانک سپردهگذاری میشود یا با آن ابزارهای مالی چون چک، سفته، سهام، اوراق مشارکت، و غیره خریده میشود و آنها را در مکانهای دیگر سرمایه گذاری میکنند.
از شیوههای دیگر تطهیر پول میتوان به سرمایهگذاری موقت در بنگاههای تولیدی - تجاری قانونی، سرمایهگذاری در بازار سهام و اوراق قرضه، ایجاد سازمانهای خیریه قلابی، سرمایهگذاری در بازار طلا و الماس و دیگر فلزات گرانبها یا جواهرآلات، شرکت در مزایدههای آثار هنری و اجناس عتیقه و انتقال پول به کشورهای دارای مقررات بانکی آزاد - مثل سوئیس - اشاره کرد. به صورتی که پول کثیف زمانی که در فعالیتهای قانونی وارد و سرمایهگذاری میشود، در طول گردش و دستبهدست شدن با پولهای تمیز آمیخته میشود، تا جایی که شناسایی آن ناممکن میشود. متاسفانه، تاکنون روش قابلقبولی برای اندازهگیری حجم پولشویی ارایه نشدهاست.
تاثیر پولشویی بر اقتصاد
پولشویی به عنوان یک جرم مالی تاثیر منفی چشمگیری بر رشد و توسعه اقتصادی کشورها به جای میگذارد. در قطعنامهای که در ژوئن ۱۹۹۸ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد، برآورد شد سالانه دستکم ۲ میلیارد دلار پول تطهیر میشود. از جمله اثرات منفی پولشویی میتوان موارد زیر را نام برد: